Rak skóry u osób rasy białej należy do najczęściej występujących nowotworów – stanowi ok. 30% ogółu zachorowań na nowotwory złośliwe. Najczęściej tego typu zmiany rozwijają się na odsłoniętych częściach ciała, a najbardziej narażeni są na nie ludzie pracujący na wolnym powietrzu, jak np. rolnicy lub rybacy, a także osoby często się opalające. Złośliwy nowotwór skóry może rozwijać się również na skórze osłoniętej, w okolicach dolnych kończyn lub narządów płciowych.
Oprócz częstej ekspozycji na słońce, a zwłaszcza na promieniowanie UV, wśród przyczyn występowania raka skóry wymienia się narażenie na działanie środków chemicznych (herbicydów, środków grzybobójczych, węglowodorów, arsenu, syntetycznych środków malarycznych, pochodnych ropy naftowej), palenie tytoniu (rak wargi), zakażenie wirusem HPV, rogowacenie starcze, promieniowanie jonizujące oraz przewlekłe miejscowe drażnienie skóry.
Do stanów przedrakowych zaliczane są rogowacenie słoneczne, rogowacenie chemiczne i rogowacenie białe, przerosłe blizny po oparzeniach, róg skórny, uszkodzenia rentgenowskie skóry oraz skóra pergaminowa i barwnikowa.
Objawy kliniczne raka skóry
Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare, basalioma, BCC) to nowotwór złośliwy, który bardzo rzadko daje przerzuty. Ten rodzaj nowotworu naciekając miejscowo tkanki może powodować rozległe zniszczenia. Zlokalizowany jest na skórze twarzy powyżej linii łączącej kąt ust z uchem, może występować też na szyi oraz na grzbietach dłoni. Objawia się małymi, twardymi przeświecającymi guzkami w kolorze kości słoniowej. Po kilku miesiącach na obwodzie ogniska nowotworowego zauważyć można błyszczący, perełkowaty wał z dobrze widocznymi teleangiektazjami (rozszerzone naczynia krwionośne) na powierzchni zmiany, a także owrzodzenia pokryte strupami.
Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare, SCC) jest drugim co do częstości występowania nowotworem skóry oraz najczęstszym nowotworem występującym w okolicach przejściowych pomiędzy skórą, a błonami śluzowymi. Powstaje on z komórek warstwy kolczystej naskórka i może występować zarówno na skórze niezmienionej, jak i w miejscu istniejących wcześniej ognisk rogowacenia słonecznego i rogowacenia białego. Rak kolczystokomórkowy zlokalizowany jest najczęściej na odsłoniętych częściach ciała, a więc na skórze głowy, szyi, tułowia i kończyn. Może też występować na skórze narządów płciowych. Objawy kliniczne bywają zróżnicowane i w dużej mierze zależne są od lokalizacji nowotworu. Najczęściej przyjmuje on postać czerwonej grudki albo tarczki ze złuszczającą się lub pokrytą strupami powierzchnią. Na późniejszym etapie choroby zmiana może przyjąć postać guzka o powierzchni brodawkującej, której niekiedy towarzyszy ból, świąd i krwawienie. Rak kolczystokomórkowy może dawać przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych oraz odległe przerzuty do mózgu, płuc i kości.
Leczenie nowotworów skóry
Najważniejszym elementem leczenia raka skóry jest usunięcie guza – zarówno w postaci wczesnej, jak i zaawansowanej. Podczas operacji wraz ze zmianą nowotworową wycina się pewien margines zdrowych tkanek. W terapii raka stosowana jest także kriochirurgia wykorzystująca płynny azot. Ta metoda leczenia sprawdza się przede wszystkim w przypadku zmian przedrakowych. W razie przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych, konieczne jest wycięcie tych węzłów, zaś leczenie rozwijających się dynamicznie nowotworów oraz nieresekcyjnych przerzutów do węzłów chłonnych wykorzystuje radioterapię lub chemioterapię.
Rak podstawnokomórkowy nie daje przerzutów odległych, dlatego w przypadku tego nowotworu 100% pacjentów odzyskuje zdrowie. U osób chorych na raka kolczystokomórkowego 5-letnie przeżycie wynosi 90% i w dużej mierze zależy od stopnia zaawansowania nowotworu oraz skuteczności pierwotnego leczenia radykalnego. Jeśli doszło do przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych, 5-letnie przeżycie wynosi 70%, zaś w przypadku przerzutów odległych – 30%.