Znamiona malenocytowe dzielą się na naskórkowe i skórne. Wśród pierwszej z wymienionych grup wyróżnić można tzw. znamiona płaskie oraz plamy soczewicowate. Znamiona płaskie znajdują się na poziomie skóry, rosną wraz z człowiekiem, nie powodują żadnych dolegliwości, a ponadto są wyraźnie odgraniczone od otoczenia. Jeśli będą stale podrażniane, mogą przekształcić się w złośliwy nowotwór skóry, czyli czerniaka, jednak takie przypadki zdarzają się rzadko. Punktem wyjścia do choroby nowotworowej skóry są za to złośliwe plamy soczewicowate, które występują na twarzy. Mają one nieregularne zabarwienie, ciemny kolor, a czasem są nieco uwypuklone. Rozwijają się wolno, a proces przekształcania się w czerniaka przebiega łagodnie.
Znamionami zaliczanymi do bezpiecznych, a więc rzadko będących punktem wyjścia czerniaków, są znamiona błękitne. Ich komórki barwnikowe zlokalizowane są zazwyczaj na twarzy i kończynach i przybierają barwę od niebieskiej do czarnej.
Ryzyko zachorowania na złośliwy nowotwór skóry jest większe u osób z zespołem znamion dysplastycznych. Charakteryzują się one dość dużą liczebnością i wielkością, nie mają wyraźnie zarysowanej granicy oddzielającej je od otaczającej skóry, mają nieregularny kształt i zabarwienie, a ponadto są płaskie lub nierównomiernie wyniosłe. Czynnikami wpływającymi na większe prawdopodobieństwo wystąpienia czerniaka są oprócz tego długie przebywanie na intensywnym słońcu, brak ochrony słonecznej lub niewłaściwe jej stosowanie, częste korzystanie z solarium, jasna karnacja, stałe drażnienie znamion, niska odporność organizmu spowodowana chorobami lub przyjmowaniem niektórych leków oraz przypadki zachorowania na złośliwy nowotwór skóry u członków rodziny.
Do najbardziej szkodliwych dla skóry czynników należy promieniowanie słoneczne, przed którym trudno się całkowicie ochronić. Pojawiające się na ciele nowe zmiany zazwyczaj nie są niebezpieczne, ale niektóre z nich mogą przekształcić się w czerniaka będącego poważnym zagrożeniem. Warto jednak wiedzieć, że ten nowotwór wcześnie zdiagnozowany jest całkowicie wyleczalny, dlatego tak istotne znaczenie ma badanie znamion, których wygląd się zmienia.
Dermatoskopia w diagnostyce
Badanie dermatoskopowe to badanie mikroskopowe powierzchni skóry, za pomocą którego lekarz może ocenić strukturę barwnikową naskórka i górnych warstw skóry właściwej. Niepokojące zmiany obserwowane są w powiększeniu, a specjalny olejek immersyjny zwiększa przejrzystość skóry i minimalizuje zakłócenia obrazu. Badanie to jest całkowicie nieinwazyjne i bezbolesne, jednak wymaga dużego doświadczenia i praktyki lekarskiej, aby mogło być wykorzystane w diagnostyce. Zazwyczaj stosuje się je w przypadkach uszkodzenia znamion, albo wystąpienia niepokojących objawów, jak swędzenie czy nagła zmiana ich wielkości lub koloru. Głównym celem tego badania jest stwierdzenie prawdopodobieństwa zezłośliwienia nowotworowego „pieprzyków”.
Zastosowanie klasycznego dermatoskopu dobrej jakości pozwala uzyskać wierny obraz zmiany, a tym samym precyzyjniej określić jej charakter. Znamiona, które mogą stać się punktem dla czerniaka, zostają jak najszybciej usunięte, a następnie poddane badaniu histopatologicznemu. W niektórych przypadkach zaleca się obserwację i ponowne badanie dermatoskopowe po upływie kilku miesięcy – w takich sytuacjach znamię jest fotografowane, co pozwala porównać postępujące zmiany lub ich brak.
Oprócz nagłych zmian w zabarwieniu lub wielkości znamion, badanie dermatoskopowe zaleca się osobom z jasną karnacją, licznymi znamionami barwnikowymi, opalającym się bez odpowiedniej ochrony przed promieniowaniem słonecznym oraz u których w rodzinie zdarzały się przypadki zachorowania na czerniaka. Konsultacja z lekarzem konieczna jest również w sytuacji, kiedy znamię uległo uszkodzeniu. Należy przy tym mieć świadomość, że złośliwy nowotwór skóry jest bardzo niebezpieczny, jednak wykryty odpowiednio wcześnie może być skutecznie wyleczony, nie warto więc odkładać wizyty u dermatologa