Pojecie alergii skórnych obejmuje swoim zakresem schorzenia, które objawiają się zmianami skórnymi w wyniku kontaktu z czynnikami uczulającymi. Taka reakcja organizmu może mieć miejsce w efekcie styczności z sierścią lub śliną zwierzęcą, substancją oleistą pokrywającą niektóre rośliny, produktami żywnościowymi wywołującymi alergię, lekami, alergenami kontaktowymi (jak np. wełna, detergenty, lateks, chrom, nikiel) lub wziewnymi (np. roztocza kurzu lub pyłki roślin). U osób zdrowych tego typu substancje i czynniki nie powodują żadnej reakcji, ale dla alergika stanowią zagrożenie. Zetknięcie z nimi sprawia, że organizm produkuje więcej przeciwciał i towarzyszących im mediatorów – głównie histaminy. Ich zadaniem jest zwalczenie alergenu, jednak dodatkowo powodują one pogorszenie się stanu skóry i przyczyniają do powstawania procesów zapalnych. Chociaż alergia skórna może przybierać różne postaci, do najczęściej spotykanych należą atopowe zapalenie skóry (AZS), pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy i wyprysk kontaktowy.

Objawy alergii

Najbardziej charakterystycznym objawem alergii skórnej jest wysypka. Pacjent może zaobserwować gwałtowny wysięk w skórze właściwej, który powstaje szybko, ale też w krótkim czasie znika. Nazywany jest on bąblem pokrzywkowym i może mieć różną wielkość, kształt i stopień namnożenia, a niekiedy towarzyszy mu rumień i świąd. Zdarza się też, że zmiany alergiczne obejmują tkanki głębsze skóry, co wywołuje obrzęk naczynioruchowy – nie powodują one zaczerwienienia ani swędzenia skóry i najczęściej zlokalizowane są na twarzy, kończynach, w okolicach stawów, mogą też obejmować drogi oddechowe.

Oprócz wymienionych wyżej postaci, alergia skórna przybiera niekiedy formę przewlekłego wykwitu (wyprysk kontaktowy) z pęcherzami, grudkami obrzękowymi i rumieniem. Mogą one prowadzić do nadżerek, łuszczenia się i pękania skóry lub strupów. Zmiany skórne zlokalizowane w zgięciach łokciowych, podkolanowych i na twarzy, które powodują uporczywy świąd i sprawiają, że skóra staje się sucha i szorstka to z kolei objaw świadczący o alergii w postaci atopowego zapalenia skóry.

Diagnozowanie alergii skórnej

Ze względu na fakt, że alergia skórna objawia się w typowy sposób, jej zdiagnozowanie w zdecydowanej większości przypadków nie sprawia lekarzowi większych trudności. Problemem może być jedynie wyprysk kontaktowy, który bywa mylony z takimi schorzeniami, jak opryszczkowate zapalenie skóry, świerzb, ziarniak grzybiasty, pęcherzyca czy opryszczkowe zapalenie skóry – choroby te nie mają podłoża alergicznego, stąd konieczne jest wykonanie szczegółowych badań pozwalających je wykluczyć. W pozostałych sytuacjach, a więc kiedy charakterystyczne objawy nie pozostawiają żadnych wątpliwości, dermatolog dokonuje diagnozy w oparciu o wywiad z pacjentem, badanie fizykalne, a także wyniki testów skórnych pod kątem uczulającego alergenu.

Metody leczenia

Najskuteczniejszym sposobem uchronienia się przed alergią skórną jest w miarę możliwości unikanie czynników wywołujących reakcję uczuleniową. Istniejące zmiany skórne można łagodzić za pomocą przepisanych przez dermatologa leków antyhistaminowych, które neutralizują prozapalne działanie histaminy. Jeśli choroba nasila się, stosowane są sterydy, zaś w przypadku nadkażeń bakteryjnych lekarz zazwyczaj przepisuje antybiotyki. Spowodowane alergią skórną pęknięcia i rany leczone są zazwyczaj specjalnymi środkami w postaci aerozoli lub kremów, a łuszczenie i rogowacenie skóry załagodzić mogą odpowiednie maści.

Stany zapalne i dolegliwości związane z alergią skórną można ograniczyć za pomocą działań prewencyjnych. Jeśli czynnik wywołujący uczulenie jest znany, należy go unikać, ponieważ częsta z nim styczność znacznie utrudnia terapię. Pacjenci nie powinni też stosować preparatów ziołowych podrażniających skórę i tych na bazie alkoholu. Niekorzystne jest też noszenie obcisłej i szorstkiej odzieży oraz tarcie ciała ręcznikiem. Poprawę często przynoszą kosmetyki działające nawilżająco i ochronnie, a także stosowanie hipoalergicznych proszków lub płynów do prania.